
فهرست مطالب کتاب در دوازده بخش سامان یافته است:
فهرست اجمالی
مقدّمه. 7
بخش اوّل: دین و دینداران. 11
بخش دوم: زرتشت.. 25
بخش سوم: اوستا 41
بخش چهارم: نمادها و آیینها 69
بخش پنجم: نژادپرستی.. 91
بخش ششم: زن و ازدواج. 107
بخش هفتم: ایران باستان. 147
بخش هشتم: اسلام و ایران. 163
بخش نهم: برده و بردهداری.. 225
بخش دهم: حیوانات.. 239
بخش یازدهم: مردگان. 259
بخش دوازدهم: گوناگون. 271
فهرست تفصیلی ۳۱۳
مقدّمه کتاب
دَستجِردوک روستایی کهن در جوار روستای حسنآباد جَرقویه ـ ۱۱۵ کیلومتری جنوب شرقی اصفهان ـ بود که با شهر شدن حسنآباد در سال ۱۳۷۳، به صورت یکی از محله های آن در آمد. سال ۱۳۸۸ معنای واژهی «دستجردوک» را با ارسال ایمیل، از یک زرتشتی جویا شدم. اظهار بیاطلاعی کرد. ضمن یک پیام نوشتم: «امیدوارم شما را در لباس اسلام ببینم». پیامها پس از آن، صورت دینی گرفت. با اتمام بحثها، آنها را در وبلاگ حسن آباد جرقویه[1] گذاردم. افرادی از او دفاع کردند و من جواب میدادم. بحث به درازا کشید. برخی بازدیدکنندگان، راه اندازی وبلاگی جداگانه ویژهی بحث با زرتشتیها را پیشنهاد دادند.
در تاریخ ۸/۷/۱۳۸۸ وبلاگی با عنوان گفتوگو با زرتشتیان[2] راه انداختم. دین زرتشتی با تاریخ ایران باستان گره خورده است. به مرور باستانستاهای افراطی نیز در مباحثات شرکت جستند. حضور در کلاسهای آشنایی با دین زرتشتی و ایران باستان را بر خود لازم دانستم. دوره هایی را در دو موضوع فوق گذراندم. سال ۱۳۹۳ با راه اندازی سایت گفت وگو با زرتشتیان[3] نزدیک به همهی مطالب وبلاگ را در سایت آوردم.
مناسب دانستم مطالب درخور چاپ را در کتاب پیش رو عرضه کنم. کتابی که نتیجهی بیش از هفت سال بحث و گفتوگوست. به منظور خوشخوانتر شدن، محتوای کتاب به صورت پرسش و پاسخ و به دور از عبارت پردازیهای نامأنوس، به نگارش در آمده است.
کتاب در یک نگاه
مطالب کتاب در دوازده بخش سامان یافته است:
بخش اوّل: دین و دینداران ـ این بخش پاسخگوی پرسشهایی در بارهی دین و اهل کتاب است. پرسشهایی که عمدتاً نسل جوان در حوزهی دین مطرح میکنند.
بخش دوم: زرتشت ـ بخش دوم ابهام های زیاد در مورد زرتشت را نشان داده است. عمدهی این ابهامها قابل برطرف شدن نیست.
بخش سوم: اوستا ـ پس از شناساندن اوستا، دو قسمت از آن بیشتر مورد توجه قرار گرفته است: گاتها و وندیداد؛ زیرا زرتشتیان در حال حاضر تنها گاتها را برای زرتشت میدانند و باور دارند که بقیهی اوستا، ساختهی موبدان است. وندیداد در بردارندهی قوانین اجرایی و احکام شرعی زرتشتیان در عصر ساسانیان است. وندیداد در واقع نمایانگر بخشی از تاریخ ایران باستان است.
بخش چهارم: نمادها و آیینها ـ این قسمت پاسخگوی پرسشها در بارهی آتش، نور، فروهر، شعارِ اندیشه و گفتار و کردار نیک، نوروز و مهرگان است.
بخش پنجم: نژادپرستی ـ توجه افراطی به نژاد آریایی از ویژگیهای بارز زرتشتیان و باستانگراهای افراطی است. به همین دلیل، یک بخش به نژادپرستی اختصاص یافت.
بخش ششم: زن و ازدواج ـ این قسمت نادرستی ادعای بهای زیاد دادن به زنان در ایران باستان و از سوی زرتشتیان را نشان داده است. بخش ششم به ازدواج با محارم میان زرتشتیان و ازدواج استقراضی نیز توجه کرده است.
بخش هفتم: ایران باستان ـ بطلان اعتقاد به مهد تمدن بودن ایران باستان را تبیین کرده است. این تصور که همه جای ایران گل و بلبل بوده، پنداری بیاساس بیش نیست.
بخش هشتم: اسلام و ایران ـ روابط متقابل اسلام و ایران، از جمله مباحث مهم در زرتشتی پژوهی به شمار میرود. اسلامی که با ورود خود به ایران، بساط زرتشتی را از این کشور برچید. در این موضوع، راستیها و ناراستیهای فراوان در هم آمیخته اند و کوشش بر بیان واقعیتها تا حد امکان بوده است.
بخش نهم: برده و بردهداری ـ این قسمت کتاب، از زوایای مختلف به برده و بردهداری پرداخته و تبیین کرده که بردهداری در ایران سابقهای دیرین دارد و اسلام آورندهی آن به ایران نیست.
بخش دهم: حیوانات ـ افراط و تفریط در برخورد با حیوانات، ویژگی منابع زرتشتی است. در مورد بعضی حیوانات تا حد نسلکشی پیش رفتهاند و از طرف دیگر برای کشتن برخی حیوانات، مجازاتهایی سنگین از جمله اعدام در نظر گرفتهاند. بخش دهم این افراط و تفریطها و نیز توجه اسلام به حیوانات را پیش رو قرار میدهد.
بخش یازدهم: مردگان ـ در گذشته زرتشتیان رفتارهایی خرافهآمیز با اموات داشتهاند. نظر به فراوانی پرسشها در این زمینه، یک بخش به آن اختصاص یافته است.
بخش دوازدهم: گوناگون ـ پرسشهایی دیگر نیز در مورد زرتشتیان و ایران باستان مطرح است که در بخشهای پیشین نمیگنجند. آن پرسشها در اینجا مطرح شدهاند.
یادآوری
یک. هدف اصلی، نشان دادن پارهای از راستیها و ناراستیهاست در قالب مباحث علمی. آنچه تقدیم میشود، نتیجهی پژوهش هایم تا امروز است. در صورتی که متوجه اشتباهی در محتوای کتاب شوم، در سایت اعلام خواهم کرد و در چاپهای بعدی اصلاح خواهد شد. منتظر نظریات خوانندگان گرامی هستم.
دو. آوردن سخنان صاحبنظران معاصر و کسانی که در سالهای اخیر زندگی میکردند، به عنوان سند و مدرک ادعاها نیست؛ بلکه بیان آنها برای تأیید چیزی است که به آن رسیده ام. به عبارت دیگر هدف آن است که نشان دهم، آنچه ارائه میگردد، تنها سخن نویسندهی این کتاب نیست.
سه. مراد از «اسلام» در این کتاب، تشیع است و کاری با دیگر فرق اسلامی ندارم.
چهار. تلاش بر این بوده این کتاب برای ناآشنایان با دین زرتشتی نیز سودمند باشد و لذا از مطرح کردن پرسشهای سادهای چون «دخمه چیست؟» و «کتاب آسمانی زرتشتیها چیست؟» خودداری نشده است.
پنج. نباید طرح این مباحث را به حساب ایجاد دشمنی و تفرقه افکنی گذارد. باید زرتشتیان محترم در ایران، آزادانه در چارچوب قانون و بدون هیچگونه مزاحمت زندگی کنند و بتوانند به امور دینی خود بپردازند.
همهی ما باید در راه سربلندی ایران بکوشیم. امید که مباحث مطرح در این کتاب، مفید افتد.
قم ـ سید حسن فاطمی (موحد)
اردیبهشت 139۶
فهرست تفصیلی
مقدّمه. 7
بخش اوّل: دین و دینداران
همهی ادیان برای پرستش خدا آمدهاند؛ پس بحث بر سر ترجیح یک دین بر دیگری، چه ضرورت دارد؟. 13
آیا «دین آبا و اجدادی» ملاکی درست برای انتخاب دین است؟. 13
با داشتن عقل چه نیازی به دین است؟. 14
آیا آسانتر بودن، میتواند ملاک برتری یک دین باشد؟. 15
دین موروثی، خوب است یا بد؟. 16
معصومان: در مورد رعایت حقوق دینداران (اهل کتاب) چه سفارشهایی کرده اند؟. 16
معصومان: در عمل چگونه حقوق دینداران را رعایت میکردند؟. 18
اگر شخصی از اهل کتاب، چیزی را وقف فقیران کرد، آیا میتوان فقیران مسلمان را هم دخالت داد؟. 22
آیا احکامی اسلامی به نفع اهل کتاب و به ضرر مسلمانان هست؟. 23
آیا دین زرتشتی از ادیان الهی به حساب می آید؟. 23
بخش دوم: زرتشت
زرتشت در چه تاریخی تولد یافت؟. 27
ناآگاهی از تاریخ تولد زرتشت چه ایرادی دارد؟. 27
مگر تاریخ تولد پیامبران دیگر معلوم است که از معلوم نبودن تاریخ تولد زرتشت ایراد گرفته میشود؟. 27
آیا زرتشتیان جهان، روی یک تاریخ تولد برای زرتشت، اتفاق نظر دارند؟. 28
از کجا ششم فروردین سالروز تولد زرتشت است؟. 30
آگاهی از زندگی زرتشت و به عبارت دیگر آگاهی از خواب و خوراک و پوشاک او چه فایده دارد؟. 30
آیا زرتشت ایرانی بود؟. 31
آیا زرتشت تنها پیامبر ایرانی بود؟. 33
از چه جهات در مورد زرتشت ابهام وجود دارد؟. 34
آیا تفسیر بندها در عصای زرتشت قابل قبول است؟. 36
آیا همه چیز اسلام از زرتشت است؟. 37
آیا همهی دانشمندان وجود زرتشت را پذیرفتهاند؟. 38
آرامگاه منسوب به امام علی۷ در شهر مزارشریف افغانستان، آیا به زرتشت تعلق دارد؟. 39
بخش سوم: اوستا
کتاب آسمانی زرتشتیان در عصر حاضر چیست؟. 43
حجم اوستا در گذشته چه اندازه بوده و امروزه چقدر است؟. 43
آیا همیشه کتاب آسمانی در اختیار زرتشتیها بوده است؟. 44
گاتها چیست؟. 46
گاتها چند صفحه است؟. 46
آیا گاتها به صورت کامل به ما رسیده و ممکن نیست که بخشهایی از آن افتاده باشد؟. 46
آیا انتساب گاتها به زرتشت قابل اثبات است؟. 48
دلیل زرتشتیها برای تحریف نشدن گاتها چیست؟. 49
آیا ترجمهای قابل اعتماد از گاتها وجود دارد؟. 53
قدیمیترین نسخهی موجود از گاتها به چه سالی باز میگردد؟. 53
با توجه به اینکه محتوای کتاب مهم است نه نویسندهی آن، چه لزومی دارد از نویسندهی گاتها بحث شود؟. 54
آیا با اکتفا به گاتها، نیازهای دینی برآورده میشود؟. 55
با توجه به کمبود یا نبود منبع معتبر زرتشتی، زرتشتیان برای انجام دادن آداب دینی... 55
آیا از بین رفتن کتابهای زرتشتیان، نشانهی اعتبار گفته هایشان است؟. 57
آیا تصمیمات انجمن موبدان مشروعیت دارد؟. 58
وندیداد چیست؟. 59
آیا وندیداد روشهای بهداشتی را سفارش کرده؟. 59
استفاده از ادرار گاو ـ که وندیداد سفارش کرده ـ آیا طبق امکانات آن دوران، برای ضدعفونی... 60
آیا ادرار گاو در نظر زرتشتیان مانند ادرار شتر در اسلام نیست؟. 61
تفاوت ملاک برتری در قرآن و اوستا چیست؟. 63
قدیمیترین نسخهی قرآن چند قرن بعد از ارتحال حضرت محمد۹ نوشته شده است؟. 65
آیا سلمان فارسی قرآن را به پیامبر یاد نداد؟. 66
بخش چهارم: نمادها و آیینها
آیا ساخت آتشگاه به دستور زرتشت بوده یا پیش از او هم آتشگاه میساختند؟. 71
چرا آتش در نظر زرتشتیها این همه قداست یافته است؟. 72
مگر آتش آلوده میشود که زرتشتیها این همه نگران آلودگی آن هستند؟. 73
تفاوت آتش و کعبه چیست؟. 74
آیا از نظر اسلام، خداوند همان نور نیست؟. 75
آتشکده و آتشگاه چه تفاوتی با هم دارند؟. 77
آیا نگارههای کهن فْرَوَهَر با تفسیر زرتشتیان همخوانی دارد؟. 77
آیا در بناهای حکومت زرتشتی ساسانی و نیز در آتشگاههای کهن، نقش فْرَوَهَر حک شده است؟. 78
آیا فْرَوَهَر بر درفش کاویانی نقش بسته بوده؟. 81
آیا از میان صاحبنظران زرتشتی، کسی هست که قائل به بیربطی فروهر به دین زرتشتی باشد؟. 81
شعار زرتشتیان (اندیشه نیک، گفتار نیک، کردار نیک) چقدر ارزش و اهمیت دارد؟. 82
آیا اسلام به «اندیشه و گفتار و کردار نیک» سفارش کرده است؟. 83
آیا شعار «اندیشه و گفتار و کردار نیک» را دین زرتشتی آورده است؟. 84
آیا عید نوروز به زرتشتیها مربوط است؟. 85
آیا جشن مهرگان را زرتشتیان بنیاد نهاده اند؟. 85
آیا رسوم کهن زرتشتی در زمان ما قابل اجراست؟. 85
آیا میتوان زرتشتیها را به دلیل پارهای آداب و احکام دینیاشان، سرزنش کرد؟. 85
آیا زرتشتیها در حال حاضر همچنان به آداب دینی خود پایبندند؟. 86
جلوگیری ولی فقیه از اجرای برخی احکام اسلامی یا وضع قوانین بیسابقه در اسلام ... 89
بخش پنجم: نژادپرستی
آیا زرتشتیها از نژادپرستی به عنوان ابزار تبلیغاتی استفاده میکنند؟. 93
آیا امروزه میتوان افرادی را از نژاد آریایی دانست؟. 93
آیا آریاییها کهنترین نژاد ایرانی هستند؟. 95
با فرض امکان تشخیص نژادها، آیا درخواست اخراج نژادهای مهاجر به ایران... 97
آیا در زمان ما، زرتشتیان به صورت رسمی و علنی رفتار نژادپرستانه دارند؟. 97
آیا در کتابهای کهن زرتشتی میتوان نژادپرستی را نشان داد؟. 98
چگونه میتوان نژادپرست نبودن اسلام را نشان داد؟. 99
آیا از آیهی (هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر به زبان قومش) بهدست نمی آید که اسلام... 102
زادگاه دین نشر دهندگان اندیشهی «اسلام برای غیر ایرانیان» کجاست و چه هدفی را دنبال میکنند؟. 103
چرا استعمارگران توجه به ملیت و نژاد را در کشورهای دیگر ترویج میکنند؟. 103
حد و مرز علاقه به نژاد و میهن چقدر است؟. 103
آیا احترام به سادات و امتیاز قائل شدن برای آنها، نژادپرستی نیست؟. 104
بخش ششم: زن و ازدواج
آیا از نظر اوستا، دختر و پسر برابرند؟. 109
آیا تحقیر زن در تاریخ ایران باستان و در کتابهای زرتشتیان دیده میشود؟. 110
آیا برای ازدواج دختران زرتشتی، اجازهی ولی او شرط بوده است؟. 112
زنان زرتشتی هنگام حیض، چه احکام و آدابی را باید رعایت میکردند؟. 112
آیا احکام دشوار حیض، برای رعایت امور بهداشتی بوده است؟. 114
اسلام و زرتشتیان، چه کفاره و مجازاتی را برای آمیزش با همسر در حال حیض در نظر گرفته اند؟. 114
آیا زرتشتیها نوزاد را پس از زایمان، از مادر جدا میکردند؟. 115
آیا چند همسری در عصر ساسانیان و میان زرتشتیان بوده است؟. 115
صیغه میان زرتشیان و در اسلام چه تفاوتی با هم دارند؟. 116
آیا در ایران باستان، با مرده ازدواج میکردند؟. 117
آیا ارث دختر و پسر میان زرتشتیها برابر است؟. 117
خویدوده یعنی چه؟. 117
در مورد ازدواج زرتشتیها با محارم، چه مدارکی را میتوان نشان داد؟. 121
آیا اوستا ازدواج با محارم را تأیید کرده است؟. 125
آیا شاهان ساسانی با محارم خود ازدواج کرده اند؟. 127
آیا منابع اسلامی در مورد ازدواج زرتشتیها با محارم، سخن گفته اند؟. 127
آیا قرآن کریم به ازدواج زرتشتیان با محارم اشاره کرده است؟. 130
آیا صاحبنظران ازدواج زرتشتیان با محارم را تأیید کردهاند؟. 133
آیا صرفاً ازدواج با محارم میان زرتشتیان رواج داشته یا اینکه آن را مقدس نیز میدانستند؟. 135
چه مجازاتی در انتظار کسی بود که مانع ازدواج با محارم میشد؟. 137
چرا ازدواج با محارم صورت میگرفت؟. 137
آیا ازدواج با محارم جزء دین زرتشتی بوده یا اینکه از تحریفاتِ راه یافته در این دین است؟. 138
آیا در این زمان زرتشتیها ازدواج با محارم دارند؟. 138
ازدواج استقراضی چیست؟. 139
آیا نامگذاری ازدواج استقراضی درست است؟. 141
در کدام کتاب کهن زرتشتی سخن از ازدواج استقراضی شده است؟. 141
نظر اسلام در مورد ازدواج استقراضی چیست؟. 143
آیا ازدواج استقراضی همان صیغه در اسلام نیست؟. 143
آیا نسبت دادن ازدواج استقراضی و ازدواج با محارم و امثال آنها به زرتشتیها توهین به حساب نمی آید؟. 144
بسیاری از احکامی که به عنوان ایراد به زرتشتیها مطرح میشود، از تحریفات است... 144
بخش هفتم: ایران باستان
چرا برخی در تلاشند ایران باستان را دورانی طلایی و بسیار مترقی معرفی کنند؟. 149
چه فرق است میان انتخاب رئیس حکومت در ایران باستان و حکومت اسلامی؟. 149
آیا اعلام جانشینی امام علی۷ از سوی پیامبر اسلام۹ برای این نبود که پیامبر پسر نداشت؟... 151
آیا ازدواج با محارم میان هخامنشیان بوده است؟. 152
آیا مدرکی از پیش از میلاد مسیح۷ در مورد ازدواج با محارم وجود دارد؟. 152
آیا هخامنشیان در پرداخت دستمزدها عدالت را رعایت میکردند؟. 153
آیا پادشاهان ایران، رفتاری مشابه فتح ایران از سوی مسلمانان، نداشته اند؟. 154
آیا کمبوجیه قاتل برادرش بود؟ چرا؟. 154
آیا مدرکی در مورد رفتارهای ظالمانهی داریوش در دست است؟. 155
آیا در مورد انوشیروان و عصر حکومت او میتوان نمونه هایی از ظلم را نشان داد؟. 156
آیا حدیثی که انوشیروان را عادل خوانده، معتبر است و میتوان او را عادل دانست؟. 157
آیا در میان پادشاهان ایران باستان، اظهار ارادت و علاقه به پیامبر اسلام۹ دیده میشود؟. 158
ایران قبل از ورود اسلام از نظر علمی در چه وضعیتی بود؟. 158
آیا دانشگاه جندیشاپور نشانهی عظمت علمی ایران باستان نیست؟. 161
بخش هشتم: اسلام و ایران
آیا در ایران باستان به ظهور پیامبر اسلام۹ خبر داده بودند؟. 165
آیا زرتشتیان آمدن پیامبر اسلام۹ را پیشگویی کرده بودند؟. 166
آیا امام حسن۷ و امام حسین۷ در جنگ اعراب با ایران حضور داشتند؟. 167
آیا عربها صد میلیون زن و بچه و مرد ایرانی را به بردگی گرفتند؟. 168
آیا جزیه عامل فشار به زرتشتیان برای گرویدن به اسلام بود؟. 169
آیا مهاجرت پارسیان به هند به دلیل ستم مسلمانان بود؟. 170
پس از ورود اسلام، چرا شورشهای پراکنده در ایران صورت میگرفت؟. 171
آیا به محض شکست ساسانیان به وسیلهی اعراب، ایرانیها مسلمان شدند؟. 173
آیا آنان که قائلند ایرانیان به اجبار اسلام را پذیرفتند، به ملت خود توهین نمیکنند؟. 173
آیا صاحبنظران، اسلام آوردن اختیاری ایرانیان را تأیید کرده اند؟. 175
آیا اسلام اجباری نشانهی ناحق بودن اسلام است؟. 181
اگر اسلام به ایران نمی آمد آیا دین زرتشتی همچنان تداوم می یافت؟. 181
آیا سخن ابن خلدون در مورد کتابسوزی مسلمانان در ایران قابل قبول است؟. 182
آیا مسلمانان کتابهای خوارزم را به آتش کشیدند؟. 184
چرا بیشتر اوستا پس از ورود اسلام به ایران، از بین رفت؟. 185
چه شد که در ایران، اسلام جای دین زرتشتی را گرفت و جمعیت زرتشتی رو به افول نهاد؟. 186
در میان ایرانیان برجسته، چه افرادی از دین زرتشتی به اسلام گرویدند؟. 191
ایرانیها چه خدماتی به اسلام کردهاند؟. 195
ایرانیان در نشر اسلام در دنیا چه نقشی داشتند؟. 199
اسلام چه خدماتی به ایران داشته است؟. 204
آیا قرآن از ایرانیها تجلیل و تمجید کرده است؟. 207
واژهی «مجوس» در متون اسلامی به چه معناست؟. 210
ایرانیان در احادیث چگونه معرفی شدهاند؟. 210
آیا اسلام مانع ترقی و پیشرفت است؟. 211
کسی که میخواهد از ایران و ایرانیگری حمایت کند، چه کند؟. 214
فردوسی چه دین و مذهبی داشت؟. 215
آیا در شاهنامه شعری در فضیلت اهل بیت: بهویژه امام علی۷ وجود دارد؟. 217
آیا عطار نیشابوری، فردوسی را زرتشتی میدانست؟. 218
آیا فردوسی عربستیز و نژادپرست بود؟. 219
چه شعرهایی را به فردوسی نسبت میدهند اما در شاهنامه وجود ندارد؟. 220
شعرهای منسوب به فردوسی که در شاهنامه نیست آیا در بخشهای مفقود آن نیست؟. 223
بخش نهم: برده و بردهداری
آیا در عصر هخامنشی بردهداری در ایران بوده است؟. 227
آیا پیش از اسلام در عصر ساسانی، میان زرتشتیان بردهداری بوده است؟. 227
در عصر ساسانی یک انسان چگونه به بردگی در میآمد؟. 230
تفاوت بردهداری در اسلام با بردهداری میان زرتشتیها و غرب چیست؟. 231
اسلام برای آزادسازی بردگان، چه تدبیری اندیشیده است؟. 233
آیا قرآن در مورد رفتار انسانی با بردگان و آزاد ساختن آنها سفارش کرده است؟. 235
اجازهی اسلام به آمیزش با زنی که به اسارت در آمده (کنیز)، آیا به معنای اجازه به آمیزش با زنان... 236
آیا نبودن واژهی برده در گاتها به معنای این نیست که بردهداری مورد تأیید دین زرتشتی نیست؟. 237
بخش دهم: حیوانات
خْرَفْسْتْرَ یعنی چه؟. 241
زرتشتیان با حیوانات چگونه رفتار میکردند؟. 241
آیا توضیح موبد شهزادی در مورد فلسفهی بها دادن به برخی حیوانات و کشتار برخی دیگر... 243
فرق کشتار حیوانات در عید قربان با کشتار حیوانات از سوی زرتشتیها چیست؟. 245
آیا در منابع زرتشتی سخنی از قربانی گوسفند شده است؟. 245
آیا زرتشتیها در زمان ما نیز قربانی میکنند؟. 246
برای اذیت و آزار سگ، چه مجازاتهایی در اوستا مطرح است؟. 246
به جز مجازاتها برای کشتن و آزار دادن سگ، چه کارهای دیگر حکایت از قداست دادن افراطی... 249
از نظر زرتشتیان، اهمیت انسان بیشتر بوده است یا سگ؟. 249
اسلام چه برخوردی را با حیوانات سفارش کرده است؟. 251
چه حدیثهایی رعایت حقوق حیوانات و ترحم به آنها را سفارش کردهاند؟. 251
بخش یازدهم: مردگان
دخمه چیست؟. 261
از کجا خوراندن اجساد انسان به لاشخورها، به دلیل اعتقادی خرافی است؟. 261
با توجه به اینکه آب دهان لاشخورها، ویروسها و میکروبها در بدن اموات را از بین میبرند... 262
چه فرق است بین اینکه بدن انسان، خوراک پرنده شود یا طعمهی مار و عقرب در زیر خاک؟. 262
جسد انسان مرده، بیارزش است؛ مثل ناخن و مو. چرا باز هم به آن حساسیت نشان دهیم؟. 262
آیا سگدید کردن مرده برای این نبوده که سگ، زنده بودن شخص را تشخیص دهد؟. 262
امروزه زرتشتیان با امواتشان چه میکنند؟. 263
بهترین راه برای از بین بردن جنازهی انسان چیست؟. 264
حکم اسلام و زرتشتیان هنگام تماس با مرده چیست؟. 265
شخص خطاکار در ارتباط با مردگان، چه مجازاتهایی در انتظارش بود؟. 266
آیا گریه برای اموات، شایسته است؟. 268
آیا تأخیر ازدواج برای اموات، کاری شایسته است؟. 269
بخش دوازدهم: گوناگون
چگونه امام رضا۷ از زرتشتیان حمایت کرد؟. 273
آیا موبدان در عصر ساسانی به فساد کشیده شدند؟. 273
موقعیت مالی موبدان در گذشته، چگونه بود؟. 274
آیا زرتشتیان دو شهید داوطلب در جنگ با عراق داشتند؟. 276
توجیه زرتشتیها برای حضور نیافتن داوطلبانه در جنگ با عراق چیست؟. 277
عامل اصلی در نقش داوطلبانهی کمرنگ زرتشتیها در جنگ ایران و عراق چیست؟. 278
آیا میتوان زرتشتیان را موحد و یکتاپرست دانست؟. 279
آیا دینی که زرتشت آورد، ثنوی بود یا بعداً در اثر انحراف، ثنوی شدند؟. 282
چرا زرتشتیان برای زندگی در کشور آبا و اجدادیشان، باید به حکومت اسلامی جزیه بپردازند؟. 282
با توجه به کتابهای کهن زرتشتی، چه جرمهایی موجب اعدام بود؟. 283
زرتشتیان به چه روشهایی شکنجه و اعدام میکردند؟. 287
جمعیت زرتشتیان چقدر است؟. 289
آیندهی جمعیت زرتشتیان هند چقدر پیشبینی میشود؟. 290
آیا اهریمن همان شیطان است؟. 292
زرتشتیان با کسانی که از دین زرتشتی دست بر میداشتند (مرتدان)، چه میکردند؟. 292
چه فرق است بین کفارهی گناهان از نظر اسلام و زرتشتیان؟. 294
چرا برخی به دین زرتشتی تمایل پیدا کردهاند؟. 296
منابع. 299
فهرست تفصیلی.. 313
[1]. www. hassanabad.parsiblog.com.
[2]. www.zartoshtimosalman.parsiblog.com.
[3]. www.raherasti.ir.